حمایت‌ های دولتی از شرکت‌ های دانش‌ بنیان؛ مسیر توانمندسازی اقتصاد نوآور ایران

آیا می‌دانستید که یکی از ارکان اساسی توسعه اقتصادی هر کشور چیست؟ شرکت های دانش بنیان توانسته‌اند که به یکی از ارکان های اساسی توسعه اقتصادی تبدیل شوند. نقطه قوت شرکت های دانش بنیان این است که با تکیه بر علم، فناوری و نوآوری سهم بزرگی در افزایش بهره‌وری ملی ایفا کرده و با ایجاد اشتغال پایداری و ارتقای کیفیت محصولات داخلی توانست به پایه های اقتصادی کشور تبدیل شوند.

 

در جمهوری اسلامی ایران، شرکت‌ های دانش‌ بنیان با رشد قابل توجهی در حوزه فناوری‌ های نوین شناخته شده‌ اند. دولت نیز به اهمیت این بخش پی برده و برنامه‌ های متعددی برای حمایت‌ های دولتی از شرکت‌ های دانش‌ بنیان طراحی کرده است.

حمایت‌ های دولتی از شرکت‌ های دانش‌ بنیان نه تنها زمینه رشد این کسب‌ و کارها را فراهم می‌کند بلکه موجب می‌شود اقتصاد کشور از وابستگی به منابع خام فاصله گرفته و به سمت تولید مبتنی بر دانش و ارزش افزوده حرکت کند. 

در ادامه این مطلب از تدبیرسینا به بررسی جامع انواع حمایت‌ های دولتی از شرکت‌ های دانش‌ بنیان و تأثیر آن‌ها بر توسعه این بخش پرداخته می‌شود.

 

اهداف دولت از حمایت‌های دانش‌ بنیان

هدف اصلی دولت از حمایت‌ های دولتی از شرکت‌ های دانش‌ بنیان، گسترش اقتصاد دانش‌محور و افزایش توان رقابتی کشور در سطح جهانی است. این حمایت‌ها با هدف تقویت تولید داخلی، افزایش صادرات فناوری و ایجاد اشتغال پایدار طراحی شده‌اند.

 

دولت با تشویق دانشگاه‌ها، مراکز پژوهشی و شرکت‌های فناور به همکاری متقابل، زمینه تجاری‌سازی ایده‌های نوآورانه را فراهم می‌کند. 

 

در این مسیر، انواع مختلفی از سیاست‌گذاری‌ها برای تسهیل دسترسی شرکت‌ها به منابع مالی، بازارهای هدف و خدمات آموزشی در نظر گرفته شده است. به همین دلیل، حمایت‌ های دولتی از شرکت‌ های دانش‌ بنیان را می‌توان یکی از پایه‌های اصلی توسعه پایدار در کشور دانست.

 

انواع حمایت‌ های دولتی از شرکت‌ های دانش‌ بنیان

در ادامه، انواع حمایت‌ های دولتی از شرکت‌ های دانش‌ بنیان را در سه بخش اصلی شامل حمایت‌ های مالی و تسهیلات بانکی، حمایت‌ های حقوقی و قانونی، و حمایت‌ های زیرساختی و آموزشی شرح خواهیم داد.

حمایت‌های مالی و تسهیلات بانکی

یکی از مهم‌ترین بخش های حمایت‌ های دولتی از شرکت‌ های دانش‌ بنیان،‌ تسهیلات مالی مورد نیاز برای توسعه فعالیت‌ها است. این تسهیلات با هدف تأمین منابع مورد نیاز شرکت‌ها برای تحقیق، توسعه و تجاری‌سازی محصولات فناورانه ارائه می‌شود.

 

صندوق نوآوری و شکوفایی ریاست جمهوری در این بخش نقش بسیار مهمی دارد. این صندوق با همکاری بانک‌ های عامل، انواع وام‌ های کم‌ بهره، سرمایه در گردش، ضمانت‌ نامه‌ های بانکی و کمک‌ هزینه‌ های تحقیقاتی را به شرکت‌ ها اختصاص می‌دهد.

 

به عنوان مثال، شرکت‌هایی که در مراحل اولیه رشد قرار دارند می‌توانند از این تسهیلات برای خرید تجهیزات آزمایشگاهی، توسعه فناوری‌ های نو یا ثبت اختراع استفاده کنند. همچنین، شرکت‌های بزرگ‌تر قادرند از وام‌ های توسعه‌ ای برای افزایش ظرفیت تولید و ورود به بازارهای صادراتی بهره‌ مند شوند.

 

حمایت‌ های دولتی از شرکت‌ های دانش‌ بنیان نه تنها باعث می‌شود که موانع رشد شرکت ها کاهش یابد بلکه می تواند سبب شود که آنها با تمرکز بیشتری بر ارتقای فناوری و کیفیت محصولات خود فعالیت کنند.

 

برای مطالعه بیشتر: توسعه محصول استارتاپ، تکنیک‌های عملی برای موفقیت سریع

 

حمایت‌های حقوقی و قانونی

دولت برای اطمینان از ثبات و امنیت فعالیت شرکت‌ ها، بسته‌ ای از حمایت‌ های دولتی از شرکت‌ های دانش‌ بنیان ارائه می‌دهد که شامل حمایت‌ های حقوقی و مالی را فراهم کرده است. یکی از مهم‌ ترین آنها، معافیت‌ های مالیاتی است که معمولاً برای چند سال پس از تایید دانش‌ بنیان بودن شرکت اعمال می‌شود. 

این معافیت‌ ها کمک می‌کند تا شرکت‌ ها بتوانند منابع مالی خود را به جای هزینه‌ های مالیاتی، صرف توسعه محصولات جدید کنند. همچنین دولت تسهیلات ویژه‌ ای در حوزه گمرکی برای واردات مواد اولیه، تجهیزات آزمایشگاهی و ماشین‌ آلات تخصصی فراهم کرده است. در کنار آن، قوانین مرتبط با مالکیت فکری نیز به گونه‌ ای تنظیم شده‌ اند که از حقوق مخترعان و نوآوران محافظت شود. 

در مجموع، حمایت‌های قانونی دولت سبب می‌شود تا شرکت‌ها در فضای رقابتی سالم فعالیت کرده و از خطرات ناشی از انحصار یا رقابت ناعادلانه در امان بمانند.

 

حمایت‌های زیرساختی و آموزشی

برای رشد شرکت های دانش بنیان، تنها منابع مالی کافی نیست. بلکه وجود زیرساخت‌ های مناسب و دسترسی به دانش مدیریتی نیز اهمیت زیادی دارد. در این راستا، دولت با ایجاد پارک‌ های علم و فناوری، مراکز رشد و شتاب‌دهنده‌ های تخصصی، محیطی مناسب برای استقرار و فعالیت این شرکت‌ ها فراهم کرده است.

 

پارک‌ های علم و فناوری امکاناتی نظیر دفاتر اداری، آزمایشگاه‌ های مجهز، خدمات مشاوره‌ ای و دسترسی به شبکه‌ های ارتباطی را در اختیار شرکت‌ ها قرار می‌دهند. در مراحل ابتدایی رشد، مراکز رشد با ارائه آموزش‌ های فنی، مالی و مدیریتی به شرکت‌ ها کمک می‌کنند تا مسیر توسعه خود را با اطمینان بیشتری طی کنند. 

 

علاوه بر این، دوره‌ های آموزشی متنوعی توسط نهاد های دولتی برگزار می‌شود که موضوعاتی مانند بازاریابی فناورانه، مدیریت پروژه‌ های تحقیقاتی، و تجاری‌ سازی نتایج پژوهش‌ ها را پوشش می‌دهد. این برنامه‌ ها، زیربنای توسعه پایدار شرکت‌ های دانش‌ بنیان را تقویت می‌کنند.

 

 

نقش نهادهای دولتی در توسعه شرکت‌های دانش‌ بنیان

پیشبرد برنامه‌ های حمایت‌ های دولتی از شرکت‌ های دانش‌ بنیان نیازمند هماهنگی منسجم میان نهادهای مختلف دولتی است. در رأس این ساختار، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری قرار دارد که با سیاست‌ گذاری کلان، برنامه‌ ریزی و نظارت بر اجرای طرح‌ های نوآوری، نقش هدایتگر را ایفا می‌کند. این معاونت با تدوین استراتژی‌ های ملی و ترویج فرهنگ نوآوری، زمینه رشد شرکت‌ های دانش‌ بنیان را فراهم می‌سازد.

صندوق نوآوری و شکوفایی به‌ عنوان بازوی مالی، منابع مالی مورد نیاز شرکت‌ های دانش‌ بنیان را تأمین می‌کند. این صندوق از طریق ارائه تسهیلات کم‌ بهره و سرمایه‌ گذاری خطرپذیر، ریسک‌ های مالی را کاهش داده و فرآیند تجاری‌ سازی محصولات را تسریع می‌کند.

وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) با صدور مجوزها، استاندارد سازی فرآیند های تولید و ایجاد بسترهای قانونی برای ورود محصولات به بازار، جایگاه رقابتی شرکت‌ ها را تقویت می‌کند.

وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات با توسعه زیرساخت‌ های دیجیتال و حمایت از فناوری‌ های نوین مانند هوش مصنوعی و اینترنت اشیا، به شرکت‌ های دانش‌ بنیان امکان می‌دهد در حوزه فناوری اطلاعات رقابتی باقی بمانند.

پارک‌ های علم و فناوری و مراکز رشد نیز به‌عنوان بسترهای فیزیکی و ارتباطی، فضایی برای استقرار شرکت‌ ها، تبادل دانش و همکاری با دانشگاه‌ ها فراهم می‌کنند. این مراکز با خدمات مشاوره‌ ای و زیرساختی، فرایند تبدیل ایده به محصول را تسهیل می‌کنند. 

هم‌ افزایی میان این نهاد ها، چرخه نوآوری را از ایده‌ پردازی تا تجاری‌ سازی تکمیل کرده و با کاهش موانع اداری و مالی، به شرکت‌ های دانش‌ بنیان امکان می‌دهد با سرعت بیشتری به بازارهای داخلی و جهانی راه یابند.

 

جمع‌بندی

حمایت‌ های دولتی از شرکت‌ های دانش‌ بنیان یکی از ستون‌ های اصلی توسعه اقتصاد مبتنی بر دانش در ایران محسوب می‌شود. این حمایت‌ ها در ابعاد مالی، حقوقی، زیرساختی و آموزشی، شرکت‌ ها را در مسیر رشد و نوآوری همراهی می‌کند.
نتایج این سیاست‌ ها در سال‌های اخیر به خوبی نمایان شده است؛ افزایش تعداد شرکت‌ های فعال، رشد صادرات محصولات فناورانه و اشتغال‌ زایی گسترده از نشانه‌ های موفقیت این مسیر است. تداوم و به‌ روزرسانی این حمایت‌ ها می‌تواند آینده‌ ای پایدارتر و رقابتی‌ تر را برای اقتصاد کشور رقم بزند و ایران را به یکی از قطب‌ های مهم نوآوری در منطقه تبدیل کند.

 

سوالات متداول

در این بخش ما به سوالاتی ممکن است در طی خواند مقاله برای شما پیش آمده است جواب داده ایم پس با دقت بخوانید تا بتوانید سوالات خود را برطرف کنید.

 

دولت چگونه از شرکت‌های دانش‌ بنیان حمایت می‌کند؟

دولت از طریق ارائه تسهیلات مالی، معافیت‌های مالیاتی، حمایت‌های قانونی و ایجاد زیرساخت‌های آموزشی و فناورانه از این شرکت‌ها پشتیبانی می‌کند.

 

شرکت‌های دانش‌ بنیان چه نوع تسهیلاتی دریافت می‌کنند؟

آن‌ها می‌توانند از وام‌ های کم‌ بهره، تسهیلات سرمایه در گردش، ضمانت‌ نامه‌های بانکی و کمک‌ های تحقیقاتی صندوق نوآوری بهره‌ مند شوند.

 

 آیا معافیت مالیاتی برای شرکت‌های دانش‌ بنیان وجود دارد؟

بله، شرکت‌ های تایید شده می‌توانند تا چند سال از معافیت کامل یا جزئی مالیاتی استفاده کنند تا سرمایه خود را صرف توسعه فناوری کنند.

 

نقش معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری چیست؟

این معاونت وظیفه سیاست‌ گذاری، هماهنگی بین نهادهای مرتبط و نظارت بر اجرای طرح‌ های حمایتی را بر عهده دارد.

 

شرکت‌ های دانش‌ بنیان چگونه از حمایت‌ های زیرساختی استفاده می‌کنند؟

با استقرار در پارک‌های علم و فناوری یا مراکز رشد می‌توانند از امکانات اداری، فنی و خدمات تخصصی دولت بهره‌مند شوند.

 

 آیا همه شرکت‌ های فناور می‌توانند دانش‌ بنیان شوند؟

خیر، تنها شرکت‌ هایی که محصولات یا خدمات شان بر پایه تحقیق و توسعه و فناوری پیشرفته باشد و توسط کارگروه ارزیابی تأیید شوند، دانش‌ بنیان محسوب می‌شوند.

 

حمایت‌ های آموزشی دولت شامل چه مواردی است؟

آموزش مدیریت کسب‌وکار فناورانه، بازاریابی علمی، تجاری‌ سازی و مشاوره‌ های حقوقی از جمله مهم‌ ترین حمایت‌ های آموزشی دولت است.