روندهای سرمایه گذاری فناورانه در استارتاپ‌های ایران و جهان

در استارتاپ‌ها، به خصوص در حوزه فناوری، با سرعت زیادی در حال تغییر می‌باشند. هر سال روندهای تازه‌ای در عرصه سرمایه‌گذاری پدیدار می‌شود که می‌تواند مسیر رشد یا حتی سرنوشت یک کسب‌وکار نوپا را به مرحله جدیدی ببرد.

مانند سرمایه‌گذاری‌ بر روی هوش مصنوعی در قطب جهانی فناوری، درهٔ سیلیکون (Silicon Valley) در آمریکا، یا حمایت‌های دولتی از استارتاپ‌های بومی در ایران، همه این تحولات نشان می‌دهد شناخت روندهای سرمایه گذاری فناورانه تا چه اندازه برای فعالان این عرصه ارزش دارد.

برای سرمایه‌گذاران، رصد این روندها به معنای کشف فرصت‌های جدید و کاهش ریسک خواهد بود و برای استارتاپ‌ها، آگاهی از جریان‌های سرمایه‌گذاری جهانی و داخلی می‌تواند به طراحی استراتژی‌های جدید و دقیق برای جذب سرمایه کمک کند.

آنچه امروز در جهان سرمایه‌گذاری فناورانه رخ می‌دهد، بی‌تردید بر آیندهٔ اکوسیستم نوآوری ایران نیز تأثیرگذار خواهد بود.

در این مقاله از تدبیرسینا تلاش می‌کنیم نگاهی جامع به روندهای سرمایه گذاری فناورانه استارتاپ‌ها در جهان و ایران داشته باشیم، نقاط اشتراک و تفاوت‌ها را بررسی کنیم.

چشم‌انداز کلی سرمایه‌گذاری در استارتاپ‌های فناورانه

اقتصاد جهانی در دهه اخیر شاهد تحولی بنیادین بوده است؛ تحولی که بخش بزرگی از آن به‌ واسطه استارتاپ‌های فناورانه رقم خورده. این استارتاپ‌ها دیگر فقط بازیگران کوچک و نوپا نیستند، بلکه موتور محرک نوآوری و تغییر در صنایع مختلف به شمار می‌روند.

 از یک‌ سو، سهم فناوری در اقتصاد جهانی به‌ طور پیوسته در حال افزایش است. گزارش‌های بین‌المللی نشان می‌دهد که بیشترین رشد اقتصادی در کشورها مربوط به حوزه‌هایی مانند هوش مصنوعی، فین‌تک، انرژی‌های نو و سلامت دیجیتال است؛ حوزه‌هایی که بخش عمده‌ای از آن‌ها توسط استارتاپ‌های فناورانه هدایت می‌شوند. همین موضوع باعث شده سرمایه‌گذاران بیش از هر زمان دیگری به این نوع کسب‌وکارها توجه کنند.

از سوی دیگر، نقش استارتاپ‌های فناورانه در رقابت و نوآوری غیرقابل انکار است. شرکت‌های بزرگ برای بقا در بازارهای جهانی مجبورند یا با این استارتاپ‌ها همکاری کنند یا در آن‌ها سرمایه‌گذاری داشته باشند. به همین دلیل است که روندهای سرمایه گذاری فناورانه در استارتاپ ها به یک استراتژی بقا و رشد برای صنایع سنتی هم تبدیل شده است. این چشم‌انداز نشان می‌دهد که استارتاپ‌های فناورانه در خط مقدم تغییرات اقتصادی ایستاده‌اند و سرمایه‌گذاری روی آن‌ها، علاوه بر بازدهی مالی، مزیت رقابتی پایدار برای سرمایه‌گذاران ایجاد کند.

روندهای جهانی سرمایه‌گذاری در استارتاپ‌های فناورانه

اگر به بازارهای جهانی نگاه کنیم، می‌بینیم که سرمایه‌گذاری در استارتاپ‌های فناورانه دیگر محدود به چند کشور پیشرفته نیست و به یک جریان گسترده و بین‌المللی تبدیل شده است. با این حال، چند روند اصلی بیش از همه خودنمایی می‌کنند. نخست، رشد چشمگیر سرمایه‌گذاری در حوزه‌های هوش مصنوعی، فین‌تک و سلامت دیجیتال است. به‌ عنوان نمونه، در سال‌های اخیر صندوق‌های جسورانه میلیاردها دلار روی استارتاپ‌هایی سرمایه‌گذاری کرده‌اند که از هوش مصنوعی برای اتوماسیون فرآیندها یا تشخیص‌های پزشکی استفاده می‌کنند. فین‌تک نیز با ارائه خدمات مالی سریع‌تر و ارزان‌تر، یکی از داغ‌ترین حوزه‌های جذب سرمایه در سطح جهان است.

دومین روند مهم، افزایش تمایل به سرمایه‌گذاری پایدار و حوزه‌های سبز (Green Tech & ESG) است. سرمایه‌گذاران بیش از گذشته به استارتاپ‌هایی توجه نشان می‌دهند که هم سودآور باشند و هم تأثیر اجتماعی و زیست‌ محیطی مثبت بگذارند. این جریان باعث شده استارتاپ‌های فعال در انرژی‌های نو، بازیافت یا فناوری‌های پاک، توجه ویژه‌ای جلب کنند.

سومین روند، افزایش نقش صندوق‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر بین‌المللی است. بسیاری از VCها حالا به جای تمرکز صرف بر بازارهای داخلی، به دنبال فرصت‌های جهانی هستند. این موضوع به استارتاپ‌های نوآور در کشورهای مختلف، از شرق آسیا تا آمریکای لاتین، امکان داده تا سرمایه‌های کلان جذب کنند و به بازارهای جهانی راه یابند. سرمایه‌گذاری فناورانه در جهان به سمت هوشمندتر شدن، پایدارتر شدن و جهانی‌تر شدن پیش می‌رود؛ روندی که درس‌های مهمی برای اکوسیستم نوآوری ایران هم به همراه دارد.

برای مطالعه بیشتر: چرا ارزش ‌گذاری برند برای موفقیت کسب ‌و کار اهمیت دارد؟

روندهای سرمایه گذاری فناورانه در استارتاپ‌های فناورانه در ایران

فرایند سرمایه‌گذاری در استارتاپ‌های فناورانه در ایران معمولاً شامل چند مرحله اصلی است:

• ارائه ایده و تشکیل تیم: تیم‌های نوآور پس از شکل‌گیری ایده و نمونه اولیه، برای جذب سرمایه اقدام می‌کنند.

• حمایت شتاب‌دهنده‌ها: شتاب‌دهنده‌ها با ارائه فضای کاری، آموزش، مشاوره و سرمایه اولیه، استارتاپ را برای ورود به بازار آماده می‌کنند.

• جذب سرمایه از صندوق‌های جسورانه: پس از طی مرحله شتاب‌دهی، استارتاپ‌ها برای توسعه فعالیت خود به سراغ صندوق‌های جسورانه بورسی یا سرمایه‌گذاران خطرپذیر می‌روند. این صندوق‌ها پس از بررسی طرح و مدل مالی، بخشی از سهام شرکت را در ازای سرمایه خریداری می‌کنند.

• رشد و گسترش فعالیت: سرمایه تزریق‌شده صرف توسعه محصول، بازاریابی و افزایش سهم بازار می‌شود.

• خروج سرمایه‌گذار: در مراحل بعدی، سرمایه‌گذار می‌تواند از طریق فروش سهام یا ورود استارتاپ به بازار سرمایه از طرح خارج شود.

مقایسه ایران و جهان در روندهای سرمایه گذاری فناورانه

وقتی روندهای سرمایه‌گذاری در ایران و جهان را کنار هم قرار دهیم، تفاوت‌ها و شباهت‌های جالبی دیده می‌شود. این مقایسه به استارتاپ‌ها و سرمایه‌گذاران کمک می‌کند واقع‌ بینانه‌تر تصمیم بگیرند و از فرصت‌های موجود بهتر استفاده کنند. از نظر حجم سرمایه‌گذاری‌ها، اختلاف چشمگیری میان ایران و کشورهای پیشرفته وجود دارد. در حالی که در جهان سرمایه‌های میلیارد دلاری روی استارتاپ‌های فناورانه متمرکز می‌شود، در ایران سرمایه‌گذاری‌ها بیشتر در مقیاس کوچک‌تر و با تمرکز بر بازار داخلی انجام می‌شود. همین موضوع باعث می‌شود سرعت رشد استارتاپ‌های ایرانی کندتر از نمونه‌های جهانی باشد.

از نظر حوزه‌های جذاب برای سرمایه‌گذاران نیز تفاوت‌ها مشهود است. در جهان، حوزه‌هایی مثل هوش مصنوعی، بیوتکنولوژی و فناوری‌های سبز بیشترین سرمایه را جذب می‌کنند؛ اما در ایران تمرکز عمدتاً روی تجارت الکترونیک و فین‌تک بوده است. هرچند اخیراً استارتاپ‌های حوزه سلامت دیجیتال و انرژی‌های نو هم در حال جلب توجه‌اند. با این حال، فرصت‌های همکاری و هم‌افزایی میان ایران و جهان کم نیست. بسیاری از فناوری‌ها مرز نمی‌شناسند و استارتاپ‌های ایرانی در صورت بهره‌ گیری از مشاوران و چارچوب‌های معتبر می‌توانند راه خود را به بازارهای منطقه‌ای و حتی جهانی باز کنند.

این همان جایی است که نقش سیاست‌های حمایتی و حضور نهادهایی مثل معاونت علمی اهمیت پیدا می‌کند. ایران در مسیر جهانی نوآوری حرکت می‌کند، هرچند با سرعت و ابعاد متفاوت. شناخت این تفاوت‌ها می‌تواند به استارتاپ‌ها کمک کند استراتژی‌های جذب سرمایه خود را هوشمندانه‌تر طراحی کنند.

نقش سیاست‌های حمایتی در شکل‌گیری روندها

هیچ اکوسیستم نوآوری و سرمایه‌گذاری بدون پشتوانه سیاست‌های حمایتی دولت‌ها به بلوغ نمی‌رسد. تجربه جهانی نشان می‌دهد که حمایت‌های قانونی و مالی نقش مستقیمی در جذب سرمایه‌گذاران و توسعه استارتاپ‌های فناورانه دارد. در بسیاری از کشورها، دولت‌ها با ایجاد مشوق‌های مالیاتی، تخصیص بودجه‌های تحقیق و توسعه (R&D) و تسهیل قوانین مالکیت فکری مسیر سرمایه‌گذاری جسورانه را هموار کرده‌اند. به‌ عنوان نمونه، کشورهای اروپایی و آسیای شرقی با سیاست‌های تشویقی توانسته‌اند جریان سرمایه را به سمت استارتاپ‌های فعال در حوزه انرژی‌های نو و هوش مصنوعی هدایت کنند.

در ایران نیز معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان طی سال‌های اخیر برنامه‌های متعددی برای حمایت از استارتاپ‌ها و سرمایه‌گذاران ارائه داده است. از جمله این اقدامات می‌توان به ایجاد صندوق‌های پژوهش و فناوری، حمایت از صندوق‌های جسورانه بورسی، ارائه ضمانت‌نامه‌های اعتباری و تدوین چارچوب‌های ارزش‌گذاری دارایی‌های نامشهود اشاره کرد. این اقدامات نه‌ تنها به استارتاپ‌ها امکان می‌دهد شفاف‌تر در فرآیند جذب سرمایه حضور یابند، بلکه به سرمایه‌گذاران هم اطمینان بیشتری می‌دهد. سیاست‌های حمایتی در حکم زیرساخت نرم‌افزاری زیست‌بوم نوآوری‌اند. هرچه این سیاست‌ها دقیق‌تر و کارآمدتر باشند، روند سرمایه‌گذاری فناورانه سرعت و عمق بیشتری پیدا می‌کند.

بیشتر بدانید: جذب سرمایه‌گذار برای استارتاپ، تکنیک‌ها و استراتژی‌های موفق

اهمیت مشاوران تخصصی در استفاده از روندهای سرمایه گذاری فناورانه

استارتاپ‌ها باید بدانند چطور این روندها را به نفع خودشان به کار بگیرند، چه نوع سرمایه‌گذار با شرایطشان سازگارتر است و کدام حوزه‌ها شانس بیشتری برای جذب سرمایه دارند. اینجا است که نقش مشاوران تخصصی پررنگ می‌شود. یک مشاور حرفه‌ای می‌تواند به استارتاپ کمک کند تا نقشه راه جذب سرمایه متناسب با شرایط بازار طراحی کند. از تحلیل داده‌های مالی و ارزش‌گذاری دارایی‌های نامشهود گرفته تا آماده‌سازی برای جلسات مذاکره با سرمایه‌گذاران، همگی بخشی از خدماتی است که حضور مشاوران را حیاتی می‌سازد.

مجموعه‌ تدبیرسینا این مسیر را برای شرکت‌های دانش‌بنیان و استارتاپ‌های فناورانه هموارتر کرده است. تدبیرسینا نه‌ تنها روندهای داخلی و جهانی سرمایه‌گذاری را رصد می‌کند، بلکه به تیم‌ها کمک می‌کند این روندها را در استراتژی جذب سرمایه خود پیاده‌سازی کنند. خدمات این مجموعه شامل تحلیل بازارهای جذاب برای سرمایه‌گذاران، ارزش‌گذاری علمی دارایی‌ها، طراحی استراتژی ورود به مذاکره و همراهی تا مرحله عقد قرارداد است.

مزیت دیگر همکاری با تدبیرسینا، تکیه بر چارچوب‌های رسمی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان است که باعث می‌شود گزارش‌ها و مستندات تهیه‌شده معتبر و قابل استناد باشند. این یعنی استارتاپ‌ها می‌توانند با پشتوانه‌ای محکم وارد گفت‌وگو با سرمایه‌گذاران داخلی و حتی خارجی شوند. 

کلام آخر

روندهای سرمایه گذاری فناورانه در استارتاپ‌، چه در ایران و چه در جهان، تصویری روشن از آینده اقتصاد نوآوری به ما نشان می‌دهند. سرمایه‌ها به سمت فناوری‌های تحول‌آفرین مانند هوش مصنوعی، فین‌تک، سلامت دیجیتال و انرژی‌های نو حرکت کرده‌اند و کشورهایی که بتوانند استارتاپ‌های خود را در این مسیر قرار دهند، برنده بازی آینده خواهند بود. در ایران نیز هرچند حجم سرمایه‌گذاری‌ها به اندازه بازارهای جهانی نیست، اما جهت‌گیری کلی اکوسیستم نشان می‌دهد که استارتاپ‌های فناورانه سهم روزافزونی در رشد اقتصادی پیدا می‌کنند. اما نکته مهم این است که شناخت روندها کافی نیست؛ استارتاپ‌ها باید بدانند چگونه از این فرصت‌ها برای جذب سرمایه واقعی استفاده کنند. درست همین‌جا حضور یک همراه تخصصی معنا پیدا می‌کند.

تدبیرسینا با تجربه گسترده در حوزه شرکت‌های دانش‌بنیان و سرمایه‌گذاری فناورانه، استارتاپ‌ها را در تمام مراحل این مسیر همراهی می‌کند. از تحلیل روندهای سرمایه‌گذاری داخلی و بین‌المللی، ارزش‌گذاری دقیق دارایی‌های نامشهود، طراحی استراتژی جذب سرمایه و آماده‌سازی برای جلسات مذاکره تا حتی پشتیبانی در عقد قرارداد، همه در خدمات تدبیرسینا جای دارد. پشتوانه قانونی این خدمات نیز مجوزها و چارچوب‌های رسمی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان است که اعتبار گزارش‌ها و مستندات را تضمین می‌کند.

اگر شما هم به دنبال آن هستید که استارتاپ شما صرفاً تماشاگر روندهای جهانی نباشد و به بازیگری فعال و سرمایه‌پذیر تبدیل شود، وقت اقدام فرا رسیده است. با تدبیرسینا همراه شوید تا مسیر جذب سرمایه برایتان شفاف‌تر، کم‌ریسک‌تر و پربازده‌تر باشد. آینده نوآوری از امروز ساخته می‌شود.