دارایی‌ها به‌طور کلی به دو دسته دارایی مشهود و نامشهود تقسیم می‌شوند. دارایی های مشهود (Tangible Assets) ملموس هستند و بصورت فیزیکی قابل مشاهده و لمس‌اند ولی دارایی های نامشهود (Intangible Assets) فاقد ماهیت فیزیکی‌اند، اما ارزش اقتصادی و تجاری دارند. در این مقاله تدبیرسینا قصد داریم دارایی مشهود و نامشهود و تفاوت آنها را با یکدیگر بررسی کنیم. با ماه همراه باشید.
فهرست مطالب
دارایی مشهود چیست و چه ویژگی هایی دارد؟
دارایی مشهود به دارایی‌هایی گفته می‌شود که دارای ماهیت فیزیکی بوده و قابل مشاهده و لمس هستند. این نوع دارایی‌ها به طور معمول در ترازنامه شرکت‌ها به عنوان بخشی از دارایی‌های بلندمدت یا جاری ثبت می‌شوند و برای عملیات تجاری استفاده می‌شوند. انواع دارایی های مشهود مانند:
-
دارایی‌های ثابت مشهود
دارایی‌هایی که برای استفاده طولانی‌مدت در فعالیت‌های عملیاتی شرکت خریداری می‌شوند و عمر مفید بالایی دارند عبارتند از:
- ساختمان
- زمین
- ماشین‌آلات
- تجهیزات
- وسایل نقلیه
-
دارایی‌های جاری مشهود
دارایی‌هایی که به راحتی در کوتاه‌مدت به وجه نقد تبدیل می‌شوند یا برای عملیات روزمره استفاده می‌شوند. عبارتند از:
- موجودی کالا
- مواد اولیه
ویژگی‌های دارایی‌های مشهود:
- قابلیت اندازه‌گیری مالی: ارزش این دارایی‌ها معمولاً بر اساس هزینه خرید یا ارزش بازار قابل محاسبه است.
- استهلاک‌پذیری: برخی از دارایی‌های مشهود مانند ماشین‌آلات و ساختمان با گذر زمان مستهلک می‌شوند، اما دارایی‌هایی مانند زمین مستهلک نمی‌شوند.
- قابلیت فروش یا انتقال: این دارایی‌ها را می‌توان در صورت نیاز فروخت یا به دیگری منتقل کرد.
اهمیت دارایی مشهود در کسب‌وکار:
دارایی‌های مشهود نقش کلیدی در تولید کالاها و خدمات دارند و معمولاً نشان‌دهنده توانایی عملیاتی و مالی یک شرکت هستند. به همین دلیل ارزیابی دقیق و مدیریت مناسب این دارایی‌ها برای موفقیت بلندمدت شرکت حیاتی است.
دارایی نامشهود چیست و چه ویژگی هایی دارد؟
دارایی‌های نامشهود به دارایی‌هایی گفته می‌شود که فاقد ماهیت فیزیکی هستند اما برای سازمان‌ها ارزش اقتصادی و تجاری دارند. این دارایی‌ها در عملیات تجاری شرکت‌ها نقش کلیدی ایفا می‌کنند و معمولاً به سختی قابل ارزیابی یا اندازه‌گیری دقیق هستند. دارایی‌های نامشهود می‌توانند به دو دسته کلی تقسیم شوند:
-
دارایی‌های نامشهود قابل شناسایی
این دسته از دارایی‌ها را می‌توان به‌صورت مستقل شناسایی و جداسازی کرد یا به قراردادها و حقوق قانونی خاصی مرتبط دانست. برخی از مهم‌ترین نمونه‌های این دسته عبارتند از:
- علائم تجاری و برندها: ارزش برند یا نشان تجاری یک شرکت.
- حق اختراع (Patent): حقوق قانونی مربوط به اختراعات ثبت‌شده.
- کپی‌رایت (Copyright): حقوق مرتبط با تولیدات فکری و هنری مانند کتاب‌ها و موسیقی.
- فرانشیز (Franchise): حقوق بهره‌برداری از نام و مدل کسب‌وکار یک شرکت.
-
دارایی‌های نامشهود غیرقابل شناسایی
این نوع دارایی‌ها قابل جداسازی یا معامله مستقل نیستند و اغلب به شهرت یا ارزش کلی شرکت مرتبط هستند. مهم‌ترین مثال این دسته:
- سرقفلی (Goodwill): تفاوت بین ارزش بازار یک شرکت و ارزش دفتری دارایی‌های فیزیکی و مالی آن.
ویژگی‌های دارایی‌های نامشهود:
- فاقد ماهیت فیزیکی هستند.
- معمولاً دارای طول عمر مفید محدود یا نامحدود هستند.
- قابل ارزیابی و اندازه‌گیری مستقیم نیستند.
- ارزش آنها می‌تواند با گذشت زمان کاهش یابد (استهلاک یا کاهش ارزش).
- ثبت و گزارش در حسابداری: در حسابداری، دارایی‌های نامشهود معمولاً بر اساس هزینه تاریخی ثبت می‌شوند، مگر اینکه ارزش منصفانه (Fair Value) آنها قابل اندازه‌گیری باشد. استهلاک این دارایی‌ها بسته به عمر مفید آنها محاسبه می‌شود.
- دارایی‌های نامشهود نقش مهمی در افزایش ارزش شرکت‌ها دارند و به‌ویژه در صنایع مبتنی بر دانش و فناوری اهمیت زیادی پیدا می‌کنند.
تفاوت دارایی مشهود و نامشهود در روش انجام چیست؟
دارایی‌های مشهود و نامشهود از نظر ماهیت، تعریف، و نحوه استفاده در کسب‌وکارها تفاوت‌های مهمی دارند. در زیر به توضیح کامل این تفاوت‌ها پرداخته شده است:
-
تعریف و ماهیت:
- دارایی‌های مشهود: دارایی‌هایی هستند که ماهیت فیزیکی دارند و می‌توان آنها را دید یا لمس کرد. این دارایی‌ها معمولاً به‌صورت ملموس در فعالیت‌های عملیاتی یک سازمان استفاده می‌شوند. مثال ساختمان، ماشین‌آلات، تجهیزات، زمین، موجودی کالا.
- دارایی‌های نامشهود: دارایی‌هایی هستند که ماهیت فیزیکی ندارند اما ارزش اقتصادی دارند و به سازمان در ایجاد منافع کمک می‌کنند. مثل: حق ثبت اختراع، برند، حق تألیف، نرم‌افزار، شهرت تجاری (Goodwill).
-
قابلیت شناسایی:
- مشهود: به‌راحتی قابل شناسایی و اندازه‌گیری هستند، زیرا ماهیت فیزیکی دارند.
- نامشهود: اغلب به‌صورت قراردادی یا حقوقی شناسایی می‌شوند و ارزش‌گذاری آنها دشوارتر است.
-
نحوه اندازه‌گیری:
- مشهود: ارزش آنها معمولاً بر اساس هزینه خرید یا ارزش جایگزینی محاسبه می‌شود.
- نامشهود: ارزش‌گذاری این دارایی‌ها معمولاً نیاز به روش‌های تخصصی مانند ارزش فعلی درآمدهای آتی دارد.
-
استفاده در عملیات:
- مشهود: مستقیماً در تولید محصولات یا ارائه خدمات استفاده می‌شوند.
- نامشهود: به‌صورت غیرمستقیم در افزایش ارزش شرکت یا بهبود کارایی تأثیر دارند.
-
استهلاک:
مشهود: قابل استهلاک هستند (به جز زمین) و طی دوره‌ای معین کاهش ارزش می‌یابند.
نامشهود: به‌جای استهلاک، معمولاً کاهش ارزش دارند (Amortization)، مگر در مواردی که عمر مفید آنها نامحدود باشد (مانند شهرت تجاری).
-
قابلیت فروش:
- مشهود: معمولاً به‌راحتی قابل فروش هستند.
- نامشهود: قابلیت فروش آنها ممکن است به شرایط قانونی یا قراردادی بستگی داشته باشد.
-
نقش در ارزش گذاری شرکت ها
- مشهود: تأثیر مستقیم در ارزش دارایی‌های فیزیکی شرکت دارند.
- نامشهود: معمولاً بخش بزرگی از ارزش کل یک شرکت به دارایی‌های نامشهود اختصاص دارد، به‌ویژه در شرکت‌های فناوری و برندهای بزرگ.
در کل، دارایی‌های مشهود و نامشهود هر دو در مدیریت مالی و تصمیم‌گیری‌های استراتژیک اهمیت دارند، اما شیوه برخورد و ارزیابی آنها تفاوت‌های زیادی دارد.
سخن آخر
دارایی‌های مشهود به دارایی‌هایی گفته می‌شود که دارای وجود فیزیکی و قابل مشاهده هستند، مانند زمین، ساختمان، ماشین‌آلات و تجهیزات. در مقابل، دارایی‌های نامشهود شامل مواردی می‌شوند که ماهیت فیزیکی ندارند اما دارای ارزش اقتصادی هستند، مانند حق اختراع، علائم تجاری، سرقفلی و کپی‌رایت.
این تقسیم‌بندی برای مدیریت بهتر دارایی‌ها و ارزیابی مالی کسب‌وکارها اهمیت دارد.